Nema detinjstva bez crayola bojice, složićete se. A koliko zapravo znamo o omiljenoj voštanoj dečijoj alatki za bezgranično piskaranje, crtanje i žvrljanje?
Kompaniju su osnovali rođaci Edvin Beni i Harold Smit u Njujorku 1885. godine, pod imenom “Binney & Smith Company”. Početni proizvodi bili su bojila za industrijsku upotrebu uključujući crvene pigmente oksida gvožđa koji se koriste u štalama, boje za radne ploče za kuhinju i pigmente koji čine gume crnim, produžavajući im vek trajanja. Njihov novi postupak stvaranja jeftinih boja prijavljen je na takmičenje u hemijskoj industriji na izložbi u Parizu 1900. godine, i doneo je kompaniji zlatnu medalju. Iste godine, kompanija je proširila delatnost i na proizvodnju školskih bojica, a Edvinovo eksperimentisanje sa industrijskim materijalima poput cementa i talka, dovelo je do izuma prve bele krede bez prašine, za koju je kompanija osvojila zlatnu medalju na svetskom sajmu u St. Luisu 1904. godine.
1902. godine, Edvin je radeći sa suprugom Alis, razvio sopstvenu poznatu liniju voštanih bojica koje je prodavao pod brendom Crayola. Ime Crayola izmislila je njegova žena Alis koja je bila bivša učiteljica. Izraz potiče iz reči “craie” (francuski za „kredu“) i “ola” za „uljni“ ili „masni“. Posle pobede na sajmu, iskoristili su priliku da razviju novo pakovanje za crayola bojice, naglašavajući svoju zlatnu medalju na prednjoj strani. Pokazalo se da je ova strategija bila toliko uspešna, da su ukinuli sva ostala pakovanja, kako bi se prilagodili formatu zlatne medalje koji se pojavljivao na kutijama narednih 50 i više godina.
Dalje proširenje dogodilo se 1958. godine uvođenjem pakovanja od 64 boje, koje je uključivalo alat za oštrenje bojica ugrađen u kutiju. Kustos Nacionalnog muzeja američke istorije Dejvid Šait, nazvao je ovo “prelomnim” trenutkom u istoriji Crayola bojica.
U narednih nekoliko godina ova američka kompanija postala je korporacija, sa simbolom “BYS” na američkoj berzi 1963. godine, a kasnije se preselila na njujoršku berzu. 1984. kompaniju je kupila privatna korporacija “Hallmark Cards”. Olovke u boji i perivi markeri počeli su da se proizvode 1987. Vremenom su naučili da se prilagođavaju tržištu i šire ponudu bojica pa su dodavali nove boje u raznovrsnu paletu, davajući im različite nazive.
Crayola je 1958. godine obogatila lepezu raspoloživih nijansi za još 16, pa su deca mogla da crtaju sa ukupno 64 nijanse, a jedna od njih je bila bojica sa imenom “indijanski crveno”. Vaspitači su negodovali strahujući da će deca povezati naziv boje sa “crvenokošcima” tj. američkim indijancima. Tako su (tek) 1999. promenili ime u “kestenjastu”, upozoravajući decu da ovo kestenje ne treba peći na vatri jer će se bojica istopiti.
Borba za građanska prava pripadnika drugih rasa u Americi, uticala je i na voštane bojice. Crayola je imala u ponudi nijansu sa imenom “meso”, a koja je korišćena za dočaravanje boje ljudske kože na crtežima. Naravno, prevashodno se mislilo na boju kože belaca pa su roditelji dece drugih rasa negodovali. 1962. promenjeno je ime u “Breskva”, želeći da izbegnu prozivke za rasizam tako da su deca mogla ljude da prikazuju i u tamnijim nijansama.
“Prusko plava”. Pruska (delovi današnje Nemačke i Poljske), bila je nezavisna država od 1701. do 1871. godine. Naziv nijanse “Prusko plava” u kraljevstvu boja trajao je znatno kraće. Uvedena je u upotrebu 1949. godine sa još 39 drugih nijansi, ali je izmenjena već 1958. jer su vaspitači iz obdaništa negodovali da naziv boje isuviše podseća na Rusiju sa kojom je Amerika tada bila u Hladnom ratu. Opet pod pritiskom zajednice, Crayola je izmenila naziv u “Ponoćno plavo”.
Crayola voštane bojice ne samo da su doprinele razvijanju mašte kod dece i ulepšale svako detinjstvo, ovaj izum u Americi i danas ima snažan kulturološki uticaj. Nacionalni muzej Američke istorije održava kolekcije Crayola bojica, od prve originalne kutije u 64 boje, pa sve do danas. (kolekcija sada uključuje više od 500 kutija bojica). Crayola je predstavljana u segmentima popularnih dečijih emisija “Sesame Street”, “Mister Rogers neighborhood”, sa zvaničnom 100-milijarditom bojicom, proizvedenom u februaru 1996. Tu je i poštanska marka iz 1998. godine, a Američka poštanska služba izdala je i zlatnik od 32 centa u znak sećanja na kulturni uticaj koji je ovaj proizvod imao na skoro sve Amerikance.
